Czy spacer po lesie może poprawić relacje biznesowe?

Różnice w rozumowaniu specyficznym i holistycznym, czyli jak myślimy na zachodzie, a jak myślą Azjaci.

Chodzisz czasem do lasu? Pooddychać świeżym powietrzem, posłuchać śpiewu ptaków, pozbierać grzyby? Może skupiasz się na poszczególnych drzewach, ich kształcie, kolorach, gatunkach. A może raczej przemierzając ścieżką zastanawiasz się czym w ogóle jest las i jaką odgrywa rolę w całym ekosystemie, postrzegasz raczej cały krajobraz, jego harmonię, ale i zmienność?

W rzeczywistości, w której kulturowa różnorodność staje się integralną częścią naszego codziennego życia, nawet takie sprawy, jak postrzeganie lasu i otaczającego nas świata, wpływa na nasze relacje biznesowe. Okazuje się, że sposób myślenia, percepcji i rozumowania jest w dużym stopniu uzależniony od tego, z jakiego kręgu kulturowego pochodzimy.

Aby być skutecznym w komunikacji i podejmowaniu decyzji w globalnym kontekście biznesowym, nie tylko musimy być świadomi tych różnic, ale i potrafić się do nich dostosować. Jednym ze sposobów poznania wymiarów kulturowych, jest śledzenie naszych artykułów, np.: Kto kogo do czego przekona? Turing czy Walter White? Przekonywanie dedukcyjne vs indukcyjne (link w materiałach dodatkowych).

…a innym wyjście na spacer po lesie 😊 Spacer po lesie może być obrazową metaforą dla zrozumienia różnic, które zgłębiał Richarda Nisbett, a w książce „Mapa Kulturowa” wspomina Erin Meyer. Według badań istnieją znaczące różnice między sposobem myślenia ludzi z Azji i osób ze świata zachodniego. Mają one swoje źródła w długiej historii filozoficznej, religijnej i społecznej obu regionów świata.

Las jako część ekosystemu, czyli myślenie holistyczne w kulturze azjatyckiej

Badania Nisbetta ukazują, że kultury azjatyckie, takie jak Chiny, Japonia czy Korea, są ukształtowane przez myślenie holistyczne. Ludzie z tych regionów postrzegają nie tyle pojedyncze drzewa, co cały las, stanowiący kompleksowy ekosystem, gdzie wszystko jest wzajemnie powiązane, współzależne i zmienne. Istotny jest kontekst i jego złożoność, relacje i zachodzące pomiędzy nimi procesy. Zamiast absolutyzacji i konfliktu sił – dobra i zła, jasności i mroku, wypracowano koncepcję pierwiastków komplementarnych, tak samo potrzebnych jak biegun północny i południowy w magnesie. Białe przenika się z czarnym, nie jest odrębne, oderwane. I tak w lesie każde drzewo ma swoją rolę do odegrania, wpływając na całą strukturę i ekosystem.

Decyzje w kulturze azjatyckiej są często rezultatem konsultacji, kompromisów i dążenia do harmonii oraz angażowania w proces kolektywu. Przyczyny i skutki są analizowane z uwzględnieniem wielu czynników przed podjęciem decyzji biznesowych. Z kolei na Zachodzie, bardziej specyficzne myślenie prowadzi do decyzji opartych na indywidualnych osądach i autonomii, indywidualistycznym podejściu do życia.

Niezależne Drzewo, czyli myślenie specyficzne na Zachodzie:

Badania pokazują również, iż kultury zachodnie, wykazują tendencje do myślenia specyficznego, pojmowania rzeczywistości, w której elementy są niezależne, oddzielone, stałe. Postrzegamy świat raczej jako zbiór pojedynczych drzew, wyodrębniamy je z całości, zastanawiamy się jaki to gatunek, z jakich nasion wyrasta, jakie owoce daje, ile będzie żyło, nie analizując wpływu otoczenia i zależności. To podejście jest zazwyczaj bardziej analityczne i skoncentrowane na detalu, przyczynowo skutkowe. Przykładami kultur, które preferują myślenie specyficzne, są kultury zachodnie, takie jak USA, Wielka Brytania, Niemcy czy Polska. W kontekście biznesowym, myślenie specyficzne będzie operowało faktami, danymi i logiką. Decyzje będą podejmowane zgodnie z jasno określonymi regułami, a dla wyjaśnienia danego zjawiska raczej będziemy szukać jednej głównej przyczyny.

Spacerując po lesie możemy więc doświadczyć każdego stylu myślenia w praktyce. Możemy skupić się na poszczególnych drzewach, ich kształtach, kolorach, gatunkach i cechach, skoncentrować się na szczegółach i analizie. Dostrzegać różnice i podobieństwa między nimi, ich funkcje i wartości. Zbiór obiektów, które można badać i opisywać za pomocą kategorii. Można też pomyśleć o całym lesie, zobaczyć że on też jest żywym dynamicznym systemem, częścią większej całości, zależnej od klimatu, zmiennej, dającej schronienie i życie zwierzętom i roślinom. Zauważyć współzależność fauny i flory, pory roku, pogodę, światło. Spojrzeć holistycznie.

Postrzeganie Przyczyn i Skutków

W kulturze azjatyckiej, gdzie dominuje myślenie holistyczne, przyczyny i skutki są rozumiane jako złożone i wielowymiarowe. Różne czynniki, takie jak kontekst kulturowy, historia czy czynniki sytuacyjne są brane pod uwagę. To podejście sprzyja pełniejszemu zrozumieniu sytuacji. W związku z tym stylem rozumowania, na zadane konkretne pytanie, Azjata, zanim dotrze do meritum, może omówić kilka wątków pobocznych, które dla nas wydadzą się nie mieć związku z tematem i „zamiast o rybkach, opowiadać o akwarium”. Skądinąd to powiedzenie ma dokładne odzwierciedlenie w badaniach R. Nisbetta i T. Masudy. Gdy ci profesorowie prezentowali dwudziestosekundowe animowane scenki podwodne uczestnikom japońskim i amerykańskim, prosząc by opisali, co widzą, okazało się, że w zależności od kultury pochodzenia, dostrzegają różne rzeczy. Amerykanie skupiają się głównie na pierwszym planie i dużych ruchomych rybach, podczas gdy Japończycy dwa razy częściej wspominają o współzależnościach między obiektami na planie pierwszym i drugim, oraz zauważają przedmioty w tle, również nieruchome.

Kadr z animowanego filmu R.Nisbetta i T. Masudy

Jak to wpływa na przekonywanie Innych?

W kulturze myślenia specyficznego manager przekazując informacje i oczekiwania, dzieli je na segmenty. Skupia się na tym co, kto i kiedy ma zrobić. Gdy Wszyscy wiedzą, co do nich należy, są zadowoleni, wiedzą nad czym pracować i mogą się skupić na swoich zadaniach zwiększając efektywność.

Tymczasem w kulturach myślenia holistycznego, zmotywowanie członka zespołu do pracy, będzie o wiele skuteczniejsze, gdy poświęci się czas na wyjaśnienie obrazu całości, pokazując jak poszczególne elementy w układance są ze sobą połączone. Samo wyjaśnienie indywidualnych celów krótko- i długoterminowych nie będzie miało znaczenia, gdy nie pokażemy nad czym pracują inni i jak praca poszczególnych osób się ze sobą łączy i przenika. System indywidualnych zachęt nie sprawdza się w kulturach kolektywistycznych, zdecydowanie należy wyjaśnić szerszą perspektywę.

Rozumienie tych różnic kulturowych jest kluczowe dla efektywnej komunikacji i podejmowania decyzji w biznesie. Erin Meyer, w swoich badaniach na temat zarządzania kulturowego, podkreśla znaczenie świadomości i elastyczności w dostosowywaniu się do różnic. Stworzenie kultury organizacyjnej, która akceptuje oba style myślowe, może przynieść konkretne korzyści w postaci innowacji, efektywności i lepszego zrozumienia rynków globalnych.
Zatem następnym razem wybierając się na spacer, czy przebieżkę po lesie, a może w góry na narty, przypomnij sobie jak w różny sposób można patrzeć na świat. Obraz całego lasu i pojedynczych drzew jest ilustracją pewnego postrzegania świata. Dobrze jest pamiętać, że to jednak nie czarno-biały podział, a pewne uzupełniające się kontinuum. Ludzie mają różne preferencje i style myślenia, nawet w obrębie jednej kultury. Doskonale to dostrzegamy, bo choć kulturowo mamy jakąś tendencję, to doskonale operujemy każdą z tych dwu perspektyw. Tworzenie środowiska biznesowego, które integruje oba style myślowe, może prowadzić do innowacyjnych rozwiązań, tworzenia harmonijnych zespołów i budowy globalnej marki opartej na zrozumieniu, szacunku i współpracy.

Przykładowe pytania ze Skala Holizmu

Poniżej znajduje się skala, która pomaga zrozumieć kulturowy wymiar holizmu, czyli sposobu postrzegania wielostronnych połączeń przyczynowo-skutkowych. Holizm sprzyja uwzględnianiu większej liczby czynników jako przyczyn wpływających na występowanie danego zjawiska*.

• Wszystko we wszechświecie jest w jakiś sposób wzajemnie ze sobą powiązane.
• Nawet niewielka zmiana w dowolnym elemencie wszechświata może prowadzić do poważnych zmian w innych składnikach.
• Każde zjawisko jest spowodowane wieloma przyczynami, chociaż niektóre z tych przyczyn nie są znane.
• Każde zjawisko wywołuje wiele skutków, chociaż niektóre z nich nie są znane.
• Nic nie pozostaje niepowiązane.
• Nie jest możliwe zrozumie fragmentu bez zrozumienia całego obrazu.
• Całość jest większa niż suma jej części.
• Przykładem dobrej architektury budynku jest to, jak harmonijnie łączy się on z innymi budynkami dookoła.

Małgorzata Dobija

*Zródło: Choi i in., 2003. Atrybucje przyczynowe w świece

Materiały dodatkowe