Kwadrant Ofmana

Dlaczego mamy alergię na niektórych ludzi?

Czy zdarza ci się, że ktoś cię wkurza? Zastanawiałeś się dlaczego? Powodem może być nadmiernie wykorzystywanie swoich predyspozycji, inaczej za dużo dobrego.

Daniel Ofman, holenderski coach i konsultant biznesowy, w swojej pracy zwrócił uwagę na to, że pewne nasze cechy mogą stać się przeszkodą, jeśli są przesadnie eksploatowane. Zauważył także jak można równoważyć je poprzez rozwijanie uzupełniających kompetencji.

Ofman stworzył Kwadrant Ofmana jako narzędzie, które pomaga lepiej zrozumieć siebie i swoje reakcje na otaczający świat. Koncepcja ta powstała w wyniku jego doświadczeń w pracy z organizacjami oraz coachingu indywidualnego, kiedy zaobserwował, że wiele problemów wynika z braku równowagi między mocnymi stronami, a ich przesadnymi wersjami.

Kwadrant to skuteczne narzędzie służące do analizy cech charakteru oraz sposobów ich konstruktywnego rozwoju. Koncentruje się na rdzennej cesze (core quality), jej przesadzonej wersji, wyzwaniach oraz awersjach.

Cechy rdzenne – czym są?

Cechy rdzenne to nasze naturalne, nieodłączne atrybuty, które definiują naszą indywidualność. Przejawiają się w sposobie, w jaki dostosowujemy się do sytuacji i reagujemy na otoczenie. Nie są to nabyte umiejętności, lecz wrodzone predyspozycje. Podczas gdy umiejętności rozwijamy poprzez naukę i doświadczenie, cechy rdzenne są częścią naszej osobowości. Im lepiej je rozumiemy, tym bardziej świadomie możemy je wykorzystywać w codziennym życiu. Np. osoba wytrwała będzie dobrze radzić sobie w sytuacjach wymagających konsekwencji i uporu.

Struktura Kwadrantu Ofmana

Kwadrant składa się z czterech pól:

1. Cechy rdzenne (Core Quality) – nasze główne, pozytywne cechy, które nas wyróżniają.
2. Pułapka (Pitfall) – nadmierne wykorzystanie cechy rdzennej, prowadzące do negatywnych konsekwencji.
3. Wyzwanie (Challenge) – cecha, która równoważy pułapkę i pozwala na zdrowy rozwój osobisty.
4. Awersja (Allergy) – skrajna forma wyzwania, cecha, której zazwyczaj nie akceptujemy u innych, gdyż jest dla nas przeciwieństwem naszej rdzennych wartości.

Przyjrzyjmy się kilku przykładom

1. 1. Idealizm
      • Cecha rdzenna: Osoba o wysokim poziomie idealizmu wierzy w możliwość doskonalenia świata i ludzi. Ma wizję przyszłości i chce dążyć do wyższych wartości.
      • Pułapka: Naiwność – nadmierna wiara w idee bez realistycznej oceny możliwości ich wdrożenia.
      • Wyzwanie: Realizm – umiejętność dostrzegania rzeczywistości i wyważonego działania na rzecz zmian.
      • Awersja: Cynizm – osoby idealistyczne często odrzucają cyników, uznając ich za pozbawionych nadziei i demotywujących.

      Jestem niepoprawną optymistką, która wierzy, że można zmienić świat na lepsze. Moja wizja przyszłości i dążenie do wyższych wartości czasami może graniczyć z naiwnością. W związku z tym, moim wyzwaniem będzie więcej realizmu – dostrzeżenie rzeczywistości i działanie w sposób bardziej zrównoważony. Wykurzać natomiast będą mnie cynicy.

   2. Ufność
      • Cecha rdzenna: Ufność – zdolność do wierzenia w dobre intencje innych ludzi i otwartość na współpracę.
      • Pułapka: Naiwność – nadmierna ufność może prowadzić do manipulacji lub wykorzystywania.
      • Wyzwanie: Ostrożność – umiejętność oceny sytuacji i zachowanie zdrowego dystansu.
      • Awersja: Podejrzliwość – osoby ufne mogą odrzucać ludzi, którzy zawsze doszukują się ukrytych motywów i nie wierzą w szczere intencje.

      Naturalnie wierzę w dobre intencje ludzi i łatwo nawiązuję współpracę. Jednak zdarza mi się być zbyt ufną, co może prowadzić do sytuacji, w której zostanę oszukana. Moim wyzwaniem jest nauka ostrożności – analizy sytuacji i zachowania zdrowego rozsądku. Denerwują mnie osoby podejrzliwe, które wciąż szukają się drugiego dna.

   3. Empatia
      • Cecha rdzenna: Zdolność do rozumienia i współodczuwania emocji innych.
      • Pułapka: Nadopiekuńczość – skłonność do przejmowania emocji innych i zatracania własnych granic.
      • Wyzwanie: Asertywność – umiejętność współczucia przy jednoczesnym dbaniu o własne potrzeby.
      • Awersja: Bezwzględność – osoby empatyczne często nie akceptują ludzi, którzy są chłodni emocjonalnie i nie okazują zrozumienia.

      Z łatwością rozpoznaję i wczuwam się w emocje innych. Czasem jednak zdarza mi się przejmować cudze problemy do tego stopnia, że zatracam się w pomaganiu. Staram się rozwijać asertywność, aby dbać o siebie, jednocześnie pozostając empatycznym. Nie lubię, gdy ktoś jest oceniający i nie próbuje zrozumieć drugiego człowieka.

   4. Determinacja
      • Cecha rdzenna: Determinacja oznacza konsekwentne dążenie do celu, niezależnie od trudności. Osoba z silną determinacją nie poddaje się łatwo i wykazuje dużą wytrwałość.
      • Pułapka: Upór – nadmierna determinacja może prowadzić do ignorowania sygnałów wskazujących na konieczność zmiany podejścia lub do ryzykowania zdrowia i relacji dla osiągnięcia celu.
      • Wyzwanie: Elastyczność – zdolność do dostosowywania się do zmieniających się warunków i modyfikowania planu działania.
      • Awersja: Bierność – osoby z silną determinacją mogą nie akceptować tych, którzy łatwo się poddają lub unikają wyzwań.

      Jestem osobą wytrwałą i konsekwentnie dążę do swoich celów, niezależnie od trudności. Np. kontynuuję realizację projektu, mimo że inni przestali w niego wierzyć Moim problemem bywa jednak nadmierny upór – czasami ignoruję rady ekspertów sugerujące konieczność zmiany podejścia. Pracuję nad elastycznością, aby umieć dostosować się do nowych okoliczności. Nie toleruję bierności u innych – trudno mi zaakceptować ludzi, którzy przyjmują świat taki jaki jest i nie podejmują wyzwań, aby go zmienić.

Rys. Kwadrant Ofmana dla determinacji, materiały AgilePMO

Podsumowanie

Kwadrant Ofmana jest użytecznym narzędziem zarówno w rozwoju osobistym, jak i w kontekście zawodowym. Pozwala lepiej zrozumieć własne mocne strony, unikać popadania w ich przesadzone formy oraz identyfikować cechy, które warto rozwijać. Może być stosowany w coachingu, zarządzaniu zespołem, a także w pracy nad relacjami międzyludzkimi.

Przygotuj się do certyfikacji CAPM®

Jeżeli jesteś początkującym kierownikiem projektu lub chcesz podnieść swoje kwalifikacje dołącz do naszego najbliższego kursu PMI® Authorized Certified Associate in Project Management (CAPM)® Exam Prep Course.

Przygotuj się do certyfikacji PMP®

Jeżeli masz już większe doświadczenie w zarządzaniu projektami zapisz się na najbliższy kurs PMI® Authorized PMP® Exam Prep Course i otrzymaj warsztat Agile w praktyce gratis.