Czy zadajesz sobie sprawę, jak dużo przemocy jest w naszej  codziennej komunikacji?

Mówisz co chcesz, aby osoba zrobiła, czy powinna lub musi zrobić, często formułujesz żądania zamiast próśb – zrób to proszę, a jak jesteś zdenerwowany to zastanawiasz się co złego jest z innymi lub z tobą zamiast zastanowić się, które z twoich potrzeb nie zostały zaspokojone i co możesz z tym zrobić? Zamiast wdzięczności za to, że ktoś zaspokoił twoje potrzeby, doceniasz kogoś, za to, że zrobił coś co lubisz. Jeśli tak jest, to istnieje duża szansa, że twoja komunikacja nieumyślnie rani i jest z przemocą, pomimo braku takich intencji.

Język serca

Porozumienie Bez Przemocy (ang. Nonviolent Comunication w skrócie NVC) lub jak określa je sam autor Marshall Rosenberg Porozumienie Współczujące, czy Porozumienie Serca polega na zamianie języka ocen, opinii, etykietek na język potrzeb i uczuć. To co porozumienie bez przemocy proponuje, jest duża świadomość tego, co jest moim filmem, wyobrażeniem, oceną, kategoryzacją, uogólnieniem itd., a co jest rzeczywiście faktem.  Uczucie prowadzi mnie głębiej do potrzeb, czyli do tego, co jest w tym momencie dla mnie najbardziej wartościowe, najważniejsze.

Szakal i żyrafa

Marshall opowiadając o języku dominacji i języku wzbogacającym życie posługuje się dwoma pacynkami: żyrafą i szakalem. Nie są to etykiety dla ludzkich zachowań, a jedynie obrazują one sposoby komunikowania się.

Szakal to drapieżnik, który zawsze ma rację – krytykuje, uogólnia, oczekuje, straszy lub nagradza. Używa takich słów jak zawsze, nigdy, musisz, czy powinnaś.  Posługuje się etykietami (dzieci i ryby głosu nie mają), stereotypami (kobiety nie powinny zajmować wysokich stanowisk bo są za bardzo emocjonalne), uogólnieniami (wszyscy prowadzący działalność gospodarczą oszukują). Straszy karami (jeśli nie posprzątasz pokoju to nie wyjdziesz na dwór) lub przekupuje nagrodami (jeśli będziesz grzeczny to dostaniesz telefon). Szakal oczekuje, że inni spełnią jego żądania. 

Żyrafa ze swoją długą szyją (szersze spojrzenie) i wielkim sercem (największe wśród ssaków) stała się symbolem języka pełnego empatii – posługuje się językiem uczuć i potrzeb. Mówi ze swojej perspektywy – komunikat „ja” – podoba/nie podoba mi się bo…, a nie ładne, czy brzydkie. W czasie rozmowy nastawia się na słuchanie drugiego i bycie przez niego usłyszaną. Potrafi zadbać o swoje i innych potrzeby i mówi „nie”, kiedy myśli „nie”.

Szakal odbiera słowa innych jako atak, krytykę lub ocenę. Te same słowa dla żyrafy dotrą jako ból, frustracja, bezsilność – niezaspokojona potrzeba. Dla szakala słyszane słowa stają się lustrem, w którym widzi swoje wady lub niekompetencje innych. Żyrafa natomiast postrzega je jako uczucia wywołane niezaspokojonymi potrzebami lub jako niezaspokojone potrzeby innych ludzi.

Kroki NVC

Krok 1: Fakt: oddziel fakty od opinii

Krok 2: Uczucie: co ja czuję?

Krok 3: Potrzeba: co jest w tym momencie dla mnie najbardziej wartościowe, najważniejsze?

Krok 4: Prośba: poproś o konkretne działanie/strategię. Nie żądaj, ale poproś (Czy mógłbyś to zrobić proszę? A nie: Zrób to proszę)

Zamiast „ty mną manipulujesz” język uczuć i potrzeb, czyli

1. wydarzyło się to i to,
2. w związku z tym czuję frustrację i bezsilność,
3. bardzo chcę jasności, zrozumienia i pełnego obrazu sytuacji.
4. Na przykład, czy możemy szczerze o tym porozmawiać.

W materiałach dodatkowych znajdziesz nagranie – 52 Kroki do Zwinności- Porozumienie bez Przemocy (NVC).

Lista uczuć

Gdy nasze potrzeby są zaspokojone	Gdy nasze potrzeby nie są zaspokojone
Pełna energii, pełna werwy, pełna życia, pobudzona, ożywiona, zelektryzowana, rozentuzjazmowana, uskrzydlona, pełna pasji	Bez energii, apatyczna, markotna, odrętwiała, oklapnięta, osowiała, otępiała, przybita, przygaszona
Dyskomfort, zaniepokojona, zirytowana, zawstydzona, zakłopotana, skonsternowana, speszona, spięta, spłoszona, strapiona, zmieszana, zakłopotana, zażenowana	Zmęczona, wyczerpana, śpiąca, otępiała, słaba, przytłoczona
Komfort, zaspokojona, usatysfakcjonowana, rozluźniona, zrelaksowana, bezpieczna, beztroska	Dyskomfort, zaniepokojona, zirytowana, zawstydzona, zakłopotana, skonsternowana, speszona, spięta, spłoszona, strapiona, zmieszana, zakłopotana, zażenowana
Wypoczęta, odświeżona, energiczna, pobudzona, zrelaksowana, silna, pogodna, swobodna, pełna błogości	Zmęczona, wyczerpana, śpiąca, otępiała, słaba, przytłoczona
Zainteresowana, zaciekawiona, podniecona, podekscytowana, zafascynowana, zaintrygowana, zainspirowana, zachęcona	Niezainteresowana, znudzona, pusta
Zadowolona, szczęśliwa, pełna nadziei, zachwycona, wdzięczna, radosna, spełniona, pełna optymizmu, dumna	Niezadowolona, nieszczęśliwa, rozczarowana, ociężała, osamotniona
Spokojna, usatysfakcjonowana, wyciszona, zrelaksowana	Nerwowa, zmartwiona, zmieszana, napięta, podenerwowana, podminowana
Kochająca, w kontakcie, otwarta, czuła, przyjazna	Wściekła, zła, zirytowana, sfrustrowana, podrażniona, rozdygotana, rozeźlona, rozgniewana, rozsierdzona, zagniewana, wzburzona
Wesoła, śmiała, żywa, zainspirowana, chętna do zabawy, rozbawiona, rozradowana, pełna energii	Zasmucona, zatroskana, przygnębiona, załamana, zmartwiona, zafrasowana
Wdzięczna, doceniająca, szczęśliwa, zbudowana, zainspirowana, wzruszona, zachwycona, roztkliwiona, pokrzepiona, rozpromieniona, poruszona	Rozgoryczona, rozczarowana, zgorzkniała, zaskoczona, zawiedziona
	Przestraszona, pełna obaw, wątpiąca, zszokowana, zmartwiona, przerażona, spanikowana, zaniepokojona, zatrwożona, roztrzęsiona

 Lista potrzeb

Potrzeby fizyczne

Potrzeby związku z innymi ludźmi

Powietrza Pożywienia Wody Schronienia Ruchu Odpoczynku Snu Wyrażenia swojej seksualności Bezpieczeństwa fizycznego Potrzeba autonomii Wybierania własnych planów, celów, marzeń, wartości Wybierania własnej drogi prowadzącej do ich realizacji Wolności Przestrzeni Spontaniczności Niezależności Potrzeby kontaktu z samym sobą Autentyczności Wyzwań Uczenia się Świadomości Kreatywności Integralności Samorozwoju/wzrostu Autoekspresji/wyrażania własnego „ja” Poczucia własnej wartości Samoakceptacji Szacunku dla siebie Osiągnięć Prywatności Sensu Poczucia sprawczości i wpływu na swoje życie Spójności Zaufania Świętowania zaspokojonych potrzeb, spełnionych marzeń, planów i opłakiwania niezaspokojonych

Przyczyniania się do wzbogacania życia Informacji zwrotnej, czy nasze działania przyczyniły się do wzbogacania życia Przynależności Wsparcia Wspólnoty Kontaktu z innymi Towarzystwa Bliskości Dzielenia się: smutkami i radościami, talentami i zdolnościami Więzi Uwagi, bycia wziętym pod uwagę Bezpieczeństwa emocjonalnego Szczerości Empatii Współzależności Szacunku Równych szans Bycia widzianym Zrozumienia i bycia zrozumianym Zaufania Ciepła Miłości Intymności Współpracy WzajemnościPotrzeby radości życia: Zabawy Humoru Radości Łatwości Przygody Różnorodności/urozmaicenia Inspiracji Prostoty Dobrostanu fizycznego/emocjonalnego Komfortu/wygody Nadziei Potrzeba związku ze światem: Piękna Kontaktu z przyrodą Harmonii Porządku Spójności Pokoju

Dotarcie do swoich potrzeb może być nie lada wyzwaniem, dlatego też w materiałach dodatkowych znajduje się odcinek z praktyką „Na tropie potrzeb”, która w tym pomoże.

Zamiana języka umożliwi nam budowania prawdziwych, pełnych zrozumienia i akceptacji relacji. Pomoże w odnalezieniu siebie – dotarciu do pragnień i do sposobów umożliwiających ich zaspokojenie. Choć nie jest to łatwe serdecznie zachęcam do praktykowania.

Jeśli  temat Cię zainteresował polecam książkę Marshalla B. Rosenberga, Porozumienie bez przemocy. O języku serca, 2009 oraz podcast Mariusza Chrapko.

W materiałach dodatkowych znajduje się też nagranie Live z Liderką na ten temat.

Materiały dodatkowe