Ekopsychologia i ekoterapia – nowy trend nie tylko dla lidera

Żyjemy w epoce intensywnych przemian – zarówno klimatycznych, jak i społecznych, które wymagają od nas otwartości na nowe kierunki myślenia oraz łączenia różnych dziedzin wiedzy.

Kilka dni temu w mojej rozmowie z psycholożką i psychoterapeutką Barbarą Mróz pojawił się temat ekopsychologii i ekoterapii, jako odpowiedzi na obecne potrzeby ludzkości. Nasza tożsamość, zdrowie psychiczne i fizyczne, a nawet poczucie szczęścia, są ściśle powiązane z naszą relacją z przyrodą. I choć wiemy to nie od dziś, to rozwój cywilizacji spowodował, że zapomnieliśmy o podstawowej zależności między światem natury a kondycją współczesnego człowieka.
Od kilku lat, a tak intensywnie od roku, powróciłam do korzeni i staram się przynajmniej kilka godzin dziennie spędzać na spacerach i intensywnie doświadczać przyrody oraz uczyć się komunikacji międzygatunkowej. Majówkę spędziłam na Mazurach, gdzie przez trzy dni z wsparciem Sylwii Najsztub z Fundacji Duch Leona na łonie natury uczyliśmy się zrozumieć psy.

To doświadczenie, które trudno opisać słowami, gdyż trzeba to poczuć, jeszcze bardziej utwierdziło mnie w przekonaniu, że warto się nad naszą relacją z naturą pochylić.

Profesor Roger Ulricha w latach 80. XX wieku analizował proces zdrowienia pacjentów po operacjach chirurgicznych w szpitalu. Ulrich porównał dwie grupy pacjentów. Jedna miała okna z widokiem na drzewa i zieleń, druga – na ceglaną ścianę. Wyniki były zaskakujące: pacjenci z widokiem na przyrodę szybciej dochodzili do siebie, rzadziej prosili o silne leki przeciwbólowe i mieli mniej komplikacji pooperacyjnych niż ci, którzy patrzyli na mur.

To badanie stało się jednym z fundamentów dla rozwoju idei, że kontakt z naturą ma realny, mierzalny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne. Od tego czasu przeprowadzono wiele podobnych badań, które potwierdzają, że już nawet krótkotrwały kontakt z przyrodą – spacer w lesie, pobyt nad wodą czy praca w ogrodzie – poprawia koncentrację, redukuje stres i zwiększa poczucie dobrostanu.

Jednym z najbardziej znanych przykładów naukowo udokumentowanego wpływu natury na psychikę człowieka jest japońska praktyka shinrin-yoku, czyli tzw. kąpieli leśnych. Polega ona na świadomym, spokojnym spacerze po lesie, bez telefonu, bez celu – z pełnym skupieniem na otaczającej przyrodzie. Praktyka ta zyskała uznanie nie tylko w Japonii, ale także w wielu krajach zachodnich, dzięki badaniom prowadzonym m.in. przez dr. Qing Li z Nippon Medical School w Tokio.

W jednym z jego badań (Li, 2007), uczestnicy spędzili trzy dni w lesie, codziennie chodząc na dwugodzinne spacery. Wyniki? Znaczne obniżenie poziomu kortyzolu (hormonu stresu), spadek ciśnienia krwi, poprawa nastroju oraz zwiększenie aktywności układu odpornościowego, w tym wzrost liczby tzw. komórek NK (natural killer), które zwalczają wirusy i komórki nowotworowe. Co ciekawe, korzystne efekty utrzymywały się jeszcze przez kilka dni po powrocie do miasta.

To badanie jest jednym z wielu, które pokazują, że kontakt z przyrodą ma realny, mierzalny wpływ na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne. Ekopsychologia nie tylko potwierdza te obserwacje, ale również włącza je w szerszy kontekst – traktując naturę nie jako „terapię wspomagającą”, ale jako fundamentalny element dobrostanu człowieka.

Ekoterapia w praktyce

Zacznij od dziś i wprowadź kilka elementów do codziennego życia:

1. Codzienny kontakt z naturą – nawet krótki
   • Spędź 15–20 minut dziennie na świeżym powietrzu – najlepiej wśród zieleni (parki, lasy, ogrody, działki).
   • Nawet patrzenie na drzewa przez okno czy słuchanie odgłosów natury (np. śpiewu ptaków, szumu drzew) może działać kojąco na układ nerwowy.
   • Zamiast typowego spaceru z telefonem w ręku, spróbuj praktyki „uważnego spaceru” – bez pośpiechu, z pełnym skupieniem na otoczeniu. Poczuj zapachach, wsłuchaj się w dźwięki, doświadczaj kolorów.
2. Budowanie relacji ze zwierzętami
   • Jeśli masz psa, świadomie traktuj spacery jako okazję do kontaktu z naturą i do uważnego bycia „tu i teraz”. Moim osobistym zdaniem nie ma lepszego sposobu na naukę uważności. To właśnie zauważanie tych drobnych sygnałów, które wysyła twój pies, twoja postawa ciała i mikro reakcje robią robotę. Tresura okazuje się więc zbędna, aby psio-ludzka relacja stała się piękna.
   • Chwile zabawy, głaskania lub patrzenia w oczy swojego pupila obniżą poziom stresu i zwiększą wydzielanie oksytocyny (hormonu więzi).
   • Jeśli nie możesz mieć zwierzęcia, rozważ wolontariat w schronisku lub odwiedziny w miejscach, gdzie można przebywać ze zwierzętami (np. dogoterapię).
3. Ćwiczenia mentalne i wizualizacje
   Gdy nie masz dostępu do przyrody, możesz używać wizualizacji. Wyobraź sobie ukochane miejsca w naturze (łąkę, jezioro, las). Pomocne mogą być także aplikacje relaksacyjne z dźwiękami przyrody (np. Forest, Calm, Insight Timer).
4. „Domowa przyroda”
   • Uprawiaj rośliny doniczkowe – nawet kilka kwiatów na parapecie poprawia nastrój i jakość powietrza.
   • Zadbaj o przestrzeń w domu tak, by zawierała naturalne materiały, kolory i światło dzienne – to również działa regulująco na psychikę.
5. Dziennik przyrodniczy lub uważności
   Prowadź krótkie zapiski o tym, co zauważyłeś w przyrodzie danego dnia – np. kwitnące rośliny, zachód słońca, odgłosy ptaków. Ja ostatnio obserwuję budowę gniazda przez srokę. Doświadczenie bezcenne. To ćwiczenie wzmacnia uważność i uczy dostrzegania niewielkich, pozytywnych bodźców.

Ważne jest, aby zacząć od małych kroków, dostosowanych do własnego rytmu życia. Ekopsychologia nie wymaga przeprowadzki do lasu, a zmianę nastawienia i odbudowę relacji z otoczeniem naturalnym. Powtarzam jak mantrę, zmianę zacznij od siebie!

A jeśli masz apetyt na więcej zapisz się na nasze kursy i przygotuj się z nami do certyfikacji PMI®.

Certyfikat CAPM®

Jeżeli jesteś początkującym kierownikiem projektu lub chcesz podnieść swoje kwalifikacje dołącz do naszego najbliższego kursu PMI® Authorized Certified Associate in Project Management (CAPM)® Exam Prep Course..

Certyfikat PMP®

Jeżeli masz już większe doświadczenie w zarządzaniu projektami zapisz się na najbliższy kurs PMI® Authorized PMP® Exam Prep Course i otrzymaj warsztat Agile w praktyce gratis.