Przywództwo, Zespół, Zaufanie, Agile

Autentyczne przywództwo w czasach kryzysu

Transkrypt wystąpienia Scrum Warsaw #Meetup 16, które odbyło się 5 maja 2020. Ten sam temat został poruszony podczas #livezliderką – nagranie tutaj.

“Urodziłeś się jako oryginał. Nie umieraj jako cudza kopia”. John Mason

Na początek zastanów się co jest dla Ciebie ważne? Zapisz to, a jeśli w głowie pojawiło się pytanie „to zależy gdzie?” W pracy, w domu, czy wśród znajomych to stwórz kilka list, a następnie porównaj je i zastanów się czy, w którymś z tych miejsc nie nosisz maski. Jeśli tak, to pomyśl dlaczego i co możesz zrobić, żeby ją zdjąć?

Pomyśl też: Jak często zadajesz pytanie: Co ja z tego będę miała/miał? Jeśli dość często, to zastanów się: Kto pisze historię Twojego życia? Kto trzyma długopis? Czy na pewno Ty? Polecam książkę Jima Lawlessa „Timing Tigers”. Jego wystąpienie i pytanie „Kto pisze Twoją historię?”, gdzie odpowiedź brzmiała: „korporacja napisała sporą część”, zmieniła swoje życie  – teraz tworzymy organizację w zgodzie z naszymi wartościami – z naszym wewnętrznym poczuciem słuszności. Więcej też tutaj.

Sporo z nas kieruje się jednak motywacją zewnętrzną, gdyż tak zostaliśmy zaprogramowani przez system edukacji, w którym najważniejsza jest ocena. Liczą się paski, punkty, stypendia, a za 6 i 5 dostaje się zniżki – najważniejsze, żeby dostać się do najlepszego liceum, a potem na wymarzone studia. A gdzie w tym wszystkim człowiek? Ze swoimi marzeniami, pragnieniami i talentami. Dzisiejsza szkoła nie tylko nie rozwija motywacji wewnętrznej, ale ją skutecznie zabija.

Moja rozmowa z młodym człowiekiem:

  • Ja: Słyszałam, że nie odrabiasz zadań domowych.
  • On: A co ja z tego będę miał? Nauczyciele nawet ich nie sprawdzają i nie stawiają za nie ocen.
  • Ja: A co masz z grania w gry komputerowe?
  • On: Przyjemność.

Zaniemówiłam, nie miałam już żadnego argumentu.

Pomyśl, które czynności sprawiają Ci przyjemność? Zapisz je, a następnie zaplanuj tak swój dzień, aby znalazły się w tym planie. Następnie zastanów się co możesz zrobić, aby tak wyglądał twój każdy dzień, tydzień, miesiąc, rok i całe życie. Im więcej w naszym życiu czynności, które przychodzą nam z łatwością i sprawiają nam frajdę, tym nasza motywacja będzie wzrastać.  Jak robimy coś co wynika z naszego talentu to jesteśmy na dobrej drodze do mistrzostwa – i nie chodzi tu o cel, tylko samą drogę, bo życie, rozwój, przywództwo to droga, a nie cel.

Ryan i Dieci stworzyli teorię autodeterminacji zwaną też teorią automotywacji, która utrzymuje, że mamy trzy wrodzone potrzeby psychologiczne: autonomii, kompetencji – dążenie do mistrzostwa oraz potrzebę związku z innymi. Natomiast Daniel Pink w swojej książce Drive zwrócił uwagę również na poczucie sensu tego co robimy. Niestety większość publicznych szkół nie zaspokaja żadnej z nich. Smutne to, ale edukacja nie czerpie z nauki. A dowodów na to, że nagrody nie tylko nie działają, ale wręcz działają demotywująco mamy mnóstwo. Powstała metaanaliza 128 badań (Deci, Koestner, Ryan (1999). A Meta-Analytic Review of Experiments Examining the Effect of Extrinsic Rewards on Intrinsic Motivation. Psychological Bulletin 125 (6), 627-668). Pierwsze badanie pojawiło się w 1949 roku, ale było mało wiarygodne jako, że pierwsze, więc wymagające potwierdzenia. Nawet dziś wiele osób nie dopuszcza świata bez kar i nagród.

Polecam Wam też  wystąpienie Vinh’a Giang’a – Sunday hangout i jego przesłanie: Potrzebujemy więcej czasu na myślenie. Może to dobry czas teraz, aby pomyśleć o sobie.

“Bycie autentycznym jest wynikiem odpuszczenia tego, kim wydaje ci się, że powinieneś być, po to, aby być tym, kim naprawdę jesteś.” Brenee Brown

Bycie sobą jest bardzo trudne i wymaga odwagi i otwartości. Najzwyczajniej boimy się wyrażać siebie, bo co inni pomyślą? Jak nas ocenią? Zwróćcie uwagę, że otwartość i odwaga to wartości zwinne zapisane w Scrum Guide. Wmagają one odpowiedniego gruntu – psychologicznego bezpieczeństwa (ang. psychological safety), którego fundamentem jest zaufanie. Angielskie słowo „courage” (odwaga) pochodzi od słowa „cor” – serce z łaciny. Odwaga – opowiedzieć historię tym kim jesteś naprawdę całym sercem. Polecam wystąpienie Brene Brown na temat wrażliwości oraz jej pozycje książkowe – kilka inspiracji tutaj.

W budowaniu zaufania bardzo ważna jest rola lidera, który autentycznie demonstruje współzależność, podejmuje ryzyko utraty twarzy przed zespołem – tylko wtedy podwładni będą gotowi również podjąć takie ryzyko. Alan Gladman, Agile Coach,  zapytany jak budować zaufanie odpowiedział: „show your volnurability”.

Autentyczne przywództwo

Co to jest więc autentyczne przywództwo i dlaczego tak potrzebne jest właśnie dziś – w czasach kryzysu?

Autentyczne przywództwo to jeden z nowszych obszarów badawczych przywództwa. Koncentruje się na prawdziwości i rzeczywistości przywództwa (genuinity i „real”ness) i pojawiło się kiedy ludzie przestali ufać władzy, co wpłynęło na wzrost strachu i niepewności. Początkowo było częścią przywództwa transformacyjnego. Najważniejszą rzeczą kiedy mówimy o autentycznym przywództwie jest zaufanie.

Przywództwo transformacyjne to najwyższy poziom przywództwa, jeśli chodzi o poziom aktywności i skuteczności rezultatów jednostki, grupy lub zespołu. Różni się od przywództwa transakcyjnego tym, że bazuje na wzmacnianiu wewnętrznej (niezależnej) motywacji. Transformacja przejawia się zmianą w motywacji ludzi, od wykonywania zadań z przymusu, do wykonywania ich z własnej chęci i woli. Przywództwo transakcyjne (kijek i marchewka) natomiast skupia się na celach i rezultatach, na podstawie których nagradza, czyli budowane jest na zewnętrznej, kontrolowanej motywacji – nagroda i/lub kara stają się głównym powodem do wykonania zadania. Mimo tego, że nagrody kierunkowe mogą być dosyć skuteczne – działają np. w przypadku prostej powtarzalnej pracy – odkryto, że mają negatywny wpływ na wewnętrzną motywację autonomiczną.

Pamiętajmy, że przedsiębiorswo to złożony system adaptacyjny, a nie maszyna napędzana parą i systemem mechanicznym, a człowiek to roślina, a nie trybik w tej maszynie. Lider natomiast to ogrodnik, który musi przygotować odpowiedni grunt – środowisko, w którym ludzie będą zmotywowani i zaangażowani, zamiast optymalizować poszczególne części organizacji.

„Trzymanie się starych zasad biznesowych, takich jak produktywność i efektywność, może być największą pułapką. Dzisiejszy złożony i ciągle zmieniający się świat wymaga zmiany formy przywództwa, budowania go na kreatywności, współpracy i udziale każdego z nas. Nazywam to Autentycznym Przywództwem” ~Ylva M Andersson

Lost in the fog

Obecnie jesteśmy zagubieni we mgle (ang. lost in the fog) – model Eddiego Obenga, gdzie brakuje jednoznaczności, a zmienność jest ogromna. Autentyczne przywództwo sprawdzi się gdy nie wiemy CO zrobić, ani JAK to osiągnąć. Duża złożoność powoduje, że poszukujemy nowej praktyki zgodnie modelem Cynefin Snowdena: sonduj, odczuj, reaguj. Jeśli chodzi o model pracy to warto zastosować Scrum, który jest osadzony w teorii empiryzmu. Eksperckie szacunki i plany nie mają w dzisiejszej sytuacji racji bytu. Sprawdzi się natomiast iteracyjne i inkrementalne dostarczanie, a jeśli chodzi o myślenie to najlepszym kompasem będą nasze wartości i przekonania.

Rys. 1: Model Eddiego Obenga

 

Źródło: Obeng, E. (1994) The Project Leader’s Secret Handbook, Financial Times Prentice Hall

 

„W przeszłości praca wymagała od nas siły mięśni. Aktualnie wymaga od nas intelektu. Ale nadchodzi era, w której praca będzie wymagać od nas serca.” ~ Minouche Shafik, dyrektor London School of Economics

Podejścia do autentycznego przywództwa

Zanim podam kilka wskazówek jak możecie się stać autentycznym liderem, przybliżę dwa praktyczne podejścia. Pamiętajcie liderem może być każdy kto chce, każdy kto chce mieć wpływ: mama, tata, nauczyciel, duchowny, a nie tylko kierownik, dyrektor czy prezes. Lider to rola, a nie stanowisko!

Wg podejścia Roberta Terry’ego liderzy powinni dążyć do tego, co słuszne, a model to przewodnik po tych działaniach.

Należy odpowiedzieć na 2 pytania. Co tak naprawdę się dzieje? Co zamierzamy z tym zrobić? Autentyczne przywództwo polega na tym, że wiesz, jak prawidłowo odpowiedzieć na te pytania, gdyż działasz w zgodzie z tym co jest prawdziwe w tobie, w organizacji i na świecie (autentyczność). Wyzwaniem jest rozpoznanie tego co jest autentyczne, a co nieautentyczne i staranie się działać autentycznie. Dopóki liderzy nie wiedzą, działania ich będą niewłaściwe i będą miały negatywne konsekwencje.

Terry opracował 6. elementowe koło do diagnozowania i rozwiązywania problemów w organizacjach:

  • Znaczenie (ang. meaning): wartości, zasady, etyka
  • Misja: cele i pragnienia
  • Wpływ (ang. power): energia, motywacja, moralność i kontrola
  • Struktura: systemy, procesy i procedury
  • Zasoby: ludzie, kapitał, informacja, sprzęt i czas
  • Istnienie i spełnienie: historia i tożsamość.

Najpierw musisz zlokalizować problem na kole, a następnie wybrać odpowiednią odpowiedź na problem.

Rys. 2: Koło autentycznego działania (Authentic Action Wheel)

 

Źródło: Zaadaptowane z Authentic Leadership: Courage in Action, Robert W. Terry

Podejście Billa George’a koncentruje się na cechach autentycznych liderów. Dzięki wywiadom z 125 liderami, którzy odnieśli sukces George odkrył, że autentyczni przywódcy mają prawdziwe pragnienie służenia innym, znają siebie i czują się swobodnie, aby kierować się swoimi podstawowymi wartościami. W szczególności demonstrują zrozumienie swojego celu, mają silne wewnętrzne poczucie słuszności, nawiązują ufne relacje z innymi, wykazują się samodyscypliną i działają zgodnie ze swoimi wartościami, a także są pasjonatami swojej misji (działają z serca). Aby stać się autentycznymi liderami muszą również rozwijać współczucie, pasję, więź i spójność.

Rys. 3: Cechy autentycznego przywództwa

Źródło: Authentic Leadership: Rediscovering the Secrets to Creating Lasting Value, Bill George

Jak zostać autentycznym liderem?

  1. Spróbuj zrozumieć historię swojego życia – ważna jest Twoja narracja, a nie same fakty. Poszukaj kontekstu dla swoich doświadczeń i poprzez ten kontekst pozwól znaleźć inspirację, aby mieć wpływ na świat. Vinh poleca zapisywanie swoich historii – „story bank”.
  2. Rozwijaj samoświadomość.

Samoświadomość to zdolność bycia świadomym własnych myśli, emocji i wartości w danej chwili. Dzięki niej możemy autentycznie i uczciwie kierować własnymi działaniami, a co za tym idzie – lepiej przewodzić innym oraz kierować organizacjami. Przeczytaj artykuł: Samoświadomość lepsza niż studia MBA.

  • Odważ się otworzyć i przeanalizować swoje doświadczenia
  • Zobacz siebie w sposób jaki widzą Cię inni – zapytaj najbliższych, przyjrzyj się codziennym czy sporadycznym opiniom i sygnałom z otoczenia, coaching/mentoring, ankiety osobowościowe – rozpoznaj swój styl myślenia działania (np. FRIS), autorefleksja: JA – ciało, umysł, dusza/ RODZINA I PRZYJACIELE – czas /PRACA – katedra, rzeźbię, zarabiam pieniądze/ SPOŁECZNOŚĆ – dobroczynność, samorząd, przyroda, odpowiedzialność społeczna biznesu).

Rys. 4: Czworobok życia

Źródło: Czy jesteś tym, który puka? Dariusz Użycki. Tutaj nagranie.

  1. Praktykuj swoje wartości i zasady – zasady to wartości przetłumaczone na działania. Na na początek je odkryj. Nasze wartości to nasz życiowy kompas, dzięki któremu szybko będziemy podejmować dobre dla nas decyzje, których nie będziemy żałować, nawet gdy okażą się błędne.
  2. Zrównoważ wewnętrzną i zewnętrzną motywację. Zadbaj o autonomię, możliwość dążenia do mistrzostwa (buduj katedrę) i relacje z innym ludźmi i zapewnij takie warunki innym.
  3. Zbuduj silny zespół wsparcia wokół siebie – zadbaj o przewodników i mentorów. Zastanów się kim się otaczasz? Czy ci ludzie wspierają cię w byciu sobą? A może ograniczają?
  4. Zintegruj swoje życie – bądź sobą w domu, pracy, wśród znajomych/przyjaciół czy społeczności, w której działasz.
  5. Upełnomocnij ludzi do przewodzenia – uprawomocnienie liderów na wszystkich poziomach to klucz do sukcesu.

Powiązane linki:

Zapisz się na AgilePMOwy newsletter. Co tydzień otrzymasz od nas list, a w nim artykuły warte przeczytania, narzędzia do pracy z zespołami, wskazówki i ciekawostki odnośnie zarządzania projektami.