Samozarządzanie, czyli jakim jesteś reżyserem?

W chwili natchnienia wpadasz na genialny pomysł. Cieszysz się nim, oglądasz z każdej strony, wreszcie pracujesz nad koncepcją i angażujesz swoje zasoby w jego rozwój.

Gdy tworzysz scenariusz pojedyncze słowa obracasz w myślach by znaleźć to najlepsze, a okiem wyobraźni dokładnie widzisz każdą scenę. Światło, ujęcie, kostiumy. Nawet emocje rozpisane dokładnie, niczym partytura. Sekunda po sekundzie odgrywasz w myślach cały film.

I nagle nadchodzi TEN DZIEŃ

Na planie sami wybitni aktorzy, ekipa Oskarowa. Przecież wiesz bo właśnie tacy mieli być.

Idealnie!

Co będąc reżyserem robisz po słowie „AKCJA!”?

• Gdy tekst „nie siedzi” i aktor chce go zmienić by lepiej pasował do roli?
• Gdy ma pomysły, których nie uwzględniłeś?
• Gdy ta scena ekipie podoba się bardziej o świcie niż o zmierzchu?

O tym, czy projekt osiągnie nowy wymiar sukcesu, czy będzie tylko rozczarowującą adaptacją scenariusza, może stanowić relacja między zaangażowanymi artystami.
Idealnie, gdy ta między aktorem i reżyserem jest niemal świętą więzią, opartą na zaufaniu szacunku i kreatywności.

Jakie relacje budujesz TY?

Czy tworzysz bezpieczną przestrzeń odrzucającą walkę o stanowiska i zaszczyty, czy raczej kieruje Tobą lęk, nieufność, ego i przywiązanie do swoich racji?

Fundamentem sukcesu może być zespół Oskarowych aktorów, ekspertów w swojej dziedzinie. Ale czy nim będzie, gdy manager projektu mu nie zaufa?

Czy umiesz zaufać w dobre intencje, oddać kontrolę i założyć, że bez mikrozarządzania zespół nie tylko da sobie radę ale właśnie wtedy rozwinie skrzydła?

Amerykański scenarzysta Aaron Sorkin* wymienia 12 porad dotyczących pracy reżysera z aktorem. Wiele z nich to lekcje, które można niemal wprost przenieść do pracy z każdym zespołem projektowym czy produktowym. Warunkiem jest zaufanie.

1. Odkryj z kim pracujesz – dowiedz się jak dany aktor lubi pracować, co go buduje, jaki styl pracy mu odpowiada.
2. Włącz aktorów w proces – bądź transparentny i jeśli są zainteresowani – pokaż im wszystkie materiały, które już stworzyłeś przygotowując się do projektu.
3. Stwórz środowisko pracy pełne szacunku i spokoju – upewniaj aktorów, że jesteś dla nich na każdym kroku. Nie buduj niepotrzebnego napięcia.
4. Bądź przygotowany i elastyczny – dobrze zaplanuj pracę ale zachowaj otwartość na różne nowe pomysły koncepcje i propozycje.
5. Daj aktorom przestrzeń do pracy. Komunikuj swoje pomysły w okresie pre-produkcyjnym, przegadaj sceny. Gdy aktor jest w roli a kamera w akcji – nie przerywaj.
6. Bądź bezpośredni – jeśli chcesz by aktor zrobił coś inaczej – powiedz to otwarcie. Feedback, wsparcie i coaching są bardzo cenne.
7. Nie każ aktorom czekać. Jeśli umówiliście się na jutro, zrób wszystko by przygotować plan odbył się jutro.
8. Unikaj instruowania skupionego na rezultacie. Nie mów aktorowi by płakał na końcu ujęcia, ani jak ma się czuć widz. To blokuje proces i nie pozwala aktorowi działać organicznie spójnie ze sobą, z postacią.
9. Bądź świadomy potrzeb aktora i reaguj na nie.
10. Słuchaj i ufaj instynktowi aktora. Jeśli coś w scenariuszu nie pasuje do roli, zmień scenariusz. Aktor jest bardziej zjednoczony z rolą niż TY.
11. Traktuj gwiazdy z takim samym szacunkiem, jak amatorów, statystów. Zaufaj, że przez samo bycie na planie nasiąkną profesjonalizmem sposobem pracy i duchem współpracy
12. Obserwuj pracę innych reżyserów i ucz się od nich. Jak wydobywają z aktorów to, co najlepsze.

Te rady mogą zostać tylko wtedy wdrożone, gdy reżyser projektu daje wsparcie, swobodę i przestrzeń, przy jednoczesnym zaufaniu. Dzięki temu dodaje skrzydeł i wydobywa z aktora nieodkryte pokłady talentu, otwierając go na improwizację.

Wilk z Wall Street, Szeregowiec Ryan czy Ojciec Chrzestny – wiele filmów nie stałoby się słynnymi bez spontanicznej inwencji aktorów, czy nagłego olśnienia reżysera i odstąpienia od scenariusza.

• Taksówkarz z 1976 roku „You Talkin’ to Me?” – ta scena nie przeszłaby do historii kina bez oddania kontroli i improwizacji.
• Zaskakujący rytuał buczenia i jednoczesnego uderzania się w pierś, który Matthew MCConaughey zdradza Leonardo di Caprio podczas lunchu w Wilku z Wall Street, jest osobistą techniką relaksacyjną aktora, którą sam stosował przed ujęciami.
• Słynne „He’s looking at you” z Casablanki też zostało przeniesione z prywatnej relacji aktorów na plan…

Jeśli zatem pragniesz by plan został doskonałym nie tylko w twojej głowie, oddaj go zespołowi i zaufaj, że razem zdobędziecie Oskara!

Chcesz dać się zainspirować?

Proszę bardzo!

W pierwszy majowy weekend, z okazji 10-lecia AgilePMO, całym zespołem pojechałyśmy do Pucka. Tam oczekiwała nas Kasia Jabłońska, która została naszą osobistą przewodniczką po atrakcjach regionu, a jest w tej dziedzinie ekspertką. Dlaczego? Ponieważ kilka lat temu założyła Pucką Informację Turystyczną. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby Kasia z tego miasta pochodziła… ale Ona kiedyś sama była turystką, jak my. Nie tylko eksplorowała i poznała historię miasta by ciekawostkami zainteresować gości. Nawiązała szereg szczerych i wspierających relacji, które znajdują swoje konkretne odzwierciedlenie we współpracy i niesieniu pomocy potrzebującym. Na każdym kroku spotykaliśmy ludzi, którzy skorzystali z Kasi serca, wiary w nich i wsparcia. Informacja Pucka jest „tylko” kolejnym „dzieckiem”, które powołała do życia, wspierała podczas stawiania pierwszych kroków i któremu dała wolność by być i rozwijać się wedle własnych potrzeb. Jak doskonały reżyser, który do filmu angażuje aktorów, których obdarza zaufaniem, ona zaufaniem obdarza kolejnych pracowników, oddając im pałeczkę. Daje zaufanie i jest nim obdarowywana. Kobiety w Stowarzyszeniu, które założyła rozkwitają, bo są szanowane, wspierane i wysłuchane. Przyjęte.

Gdy zespołem AgilePMO przybyłyśmy do Pucka zostałyśmy przyjęte, wysłuchane i zaopiekowane. Nie musiałyśmy się o nic martwić, w pełni zaufałyśmy Kasi, a ona ufała naszym potrzebom i na nie odpowiadała. Nam rosły skrzydła i działa się magia.

CO ciekawe, doskonały reżyser, dający przestrzeń, ufający i wspierający nie bierze się znikąd. Przekonałyśmy się, że Kasi Mama żyje według tych samych wartości, a arcymistrzem tej sztuki jest Kasi Syn. Aleksander nawet z Chin dbał o nas i inspirował, jednocześnie dając wolność do rozwijania się w kierunkach, które są dla nas istotne😊

Ufajmy sobie, ufajmy i jeszcze raz ufajmy. Efekty przerosną nasze najśmielsze marzenia!

* How to Direct Actors: Tips for Working With Actors as a Director

Małgorzata Dobija